مراقبتهای بعد از جراحی تعویض مفصل زانو نقش مهمی در روند بهبودی و بازگشت بیمار به زندگی عادی دارند. این مرحله، صرفاً پایان جراحی نیست، بلکه آغاز سفری نو برای بازیابی حرکت، کاهش درد و بهبود کیفیت زندگی است. بی‌توجهی به توصیه‌های پزشکی در این دوران می‌تواند موجب بروز مشکلات جدی و طولانی‌تر شدن نقاهت شود. در این مطلب، نگاهی به مهم‌ترین اقدامات پس از این جراحی خواهیم داشت.
روزهای اول بعد از جراحی تعویض مفصل زانو
هر آنچه شما تا یکساعت بعد از جراحی تجربه میکنید به بیهوشی شما بستگی دارد. در آن زمان شما با وجود بی حسی بعد از عمل و بیهوشی، درد خفیفی احساس میکنید. معمولا بعد از 12 ساعت پس از عمل پرستار همراه شما، کمک میکند تا بر روی پاهای خود بایستید. سپس با گذشت زمان و بستری بودن در بیمارستان اگر شما قادر باشید به تنهایی و بدون کمک هیچکس از تخت خود خارج شوید ، همچنین اگر در هنگام راه رفتن درد قابل تحملی را تجربه کنید به دستور پزشک ترخیص می شوید.
دوره بستری بودن شما نهایتا 7 روز زمان میبرد و شما با اقدام به اولین قدم ها بعد از جراحی تعویض مفصل زانو، روند بهبودی را افزایش میدهید. باید توجه داشته باشید که برای بهبودی کامل، بین 3 تا 6 هفته زمان نیاز است.
مدت زمان بستری بعد از تعویض مفصل
مراقبتهای بعد تعویض مفصل زانو
مراقبتهای بعد از جراحی تعویض مفصل زانو به شدت اهمیت دارد تا فرآیند بهبودی به بهترین شکل ممکن ادامه یابد. در ادامه تعدادی از مراقبتهای مهم پس از جراحی تعویض مفصل زانو آورده شده است:
- استراحت و محدودیت‌های حرکتی: پس از جراحی، استراحت کافی برای بهبودی ضروری است. استفاده از اسپلینت یا بندهای حمایتی برای محافظت از مفصل زانو توصیه می‌شود.
- فیزیوتراپی: شروع جلسات فیزیوتراپی به منظور بهبود حرکت و تقویت عضلات اطراف مفصل زانو ضروری است. انجام تمرینات تقویتی و افزایش انعطاف‌پذیری به تسریع بهبودی کمک خواهد کرد.
- مدیریت وزن: حفظ وزن مناسب برای کاهش فشار بر مفصل زانو حیاتی است. رعایت توصیه‌های پزشک در این خصوص می‌تواند از فشار اضافی جلوگیری کند.
- رعایت دستورات پزشک: پیروی دقیق از دستورالعمل‌های پزشک در مورد فعالیت‌های روزمره و محدودیت‌ها از اهمیت بالایی برخوردار است. این دستورات بسته به وضعیت جسمانی بیمار می‌تواند متفاوت باشد.
- مصرف دارو: مصرف داروهای رقیق‌کننده خون برای پیشگیری از لخته شدن ضروری است. این داروها باید تحت نظر پزشک مصرف شوند. همچنین، رعایت مصرف دقیق آنتی‌بیوتیک‌ها برای جلوگیری از عفونت زخم ضروری است.
- محدودیت‌های حرکتی: برای حفاظت از مفصل تعویض‌شده، توصیه می‌شود زانو بیش از 90 درجه خم نشود. تا سه ماه پس از جراحی، ارتفاع سطوحی مانند صندلی و تخت باید هم‌سطح یا کمی بالاتر از زانو قرار گیرد تا از خم شدن بیش از حد جلوگیری شود.
- چیدمان منزل: به‌منظور کاهش خطر افتادن و افزایش راحتی در انجام فعالیت‌های روزمره، چیدمان منزل باید تغییر یابد. قرار دادن وسایل ضروری در دسترس و استفاده از دستگیره‌های تعادلی در حمام و سرویس بهداشتی ضروری است.
- رانندگی: بیمار تا زمانی که قادر به حرکت دادن زانو بدون درد و با قدرت کافی نباشد، نباید رانندگی کند. پزشک زمانی اجازه رانندگی می‌دهد که بیمار بتواند پاهای خود را به‌طور کامل خم و راست کند و به واکنش‌های سریع نیاز نداشته باشد.
- معاینات منظم: بیمار باید به‌طور منظم به پزشک جراح خود مراجعه کند تا معاینات دوره‌ای و بررسی عملکرد مفصل مصنوعی انجام شود.
هر فرد بر اساس وضعیت جسمانی و نیازهای جراحی خود نیازمند مراقبتهای خاصی است، بنابراین مهم است که بهترین جراح تعویض مفصل زانو دستورات دقیق و شخصی‌سازی شده‌ای را ارائه دهد.
نکات تغذیه‌ای برای بهبودی سریع‌تر بعد از تعویض مفصل زانو
رعایت رژیم غذایی بعد از تعویض مفصل زانو که متعادل و حاوی مواد مغذی ضروری باشد، می‌تواند به ترمیم بافت‌ها، حفظ عملکرد سیستم ایمنی و بهبود عملکرد گوارشی کمک کند.
مصرف مایعات کافی، مانند آب و آب‌میوه‌های طبیعی و رقیق‌شده (مانند آب سیب یا آب زغال‌اخته)، نه‌تنها از کم‌آبی بدن جلوگیری میکند بلکه نشانه‌ای از عملکرد مناسب دستگاه گوارش پس از جراحی است. همچنین، مصرف منابع پروتئینی کم‌چرب مانند گوشت سفید و غذاهای دریایی سرشار از امگا-۳، به ترمیم بافت و کاهش التهاب کمک میکند.
از طرفی، به دلیل مصرف داروهای مسکن و آنتی‌بیوتیک‌ها، خطر یبوست وجود دارد؛ بنابراین باید از غذاهای چرب و سرخ‌شده پرهیز کرد و در عوض از خوراکی‌های حاوی پروبیوتیک مانند ماست و کلم‌ترش استفاده نمود. میوه‌هایی نظیر انواع توت، با خاصیت آنتی‌اکسیدانی بالا، به تقویت سیستم ایمنی و کاهش احتمال عفونت کمک می‌کنند. مصرف منابع غنی از ویتامین C، D، E، روی و آهن نیز برای ترمیم بهتر و جلوگیری از کم‌خونی پس از جراحی ضروری است.
مراقبت از زخم جراحی: چطور عفونت را پیشگیری کنیم؟
پانسمان بعد از تعویض مفصل زانو باید روزانه تعویض گردد و زخم باید همواره تمیز و خشک نگه داشته شود. استفاده از پمادهای موضعی تنها در صورت تجویز پزشک مجاز است و نباید به‌صورت خودسرانه انجام شود. چنانچه در روزهای ابتدایی پس از عمل، ترشحاتی از محل زخم مشاهده شد، لازم است پانسمان زودتر تعویض شود تا از خیس ماندن و آلودگی زخم جلوگیری شود.
تا زمانی که بخیه‌ها کشیده نشده‌اند، باید از تماس مستقیم ناحیه جراحی با آب پرهیز کرد. پس از گذشت حدود یک هفته و برداشته شدن بخیه‌ها، می‌توان با احتیاط استحمام کرد و به‌آرامی با لیف نرم ناحیه زخم را شست‌وشو داد.
فعالیت های بدنی بعد از جراحی تعویض مفصل زانو
ممکن است شما انتظار داشته باشید که بعد از عمل مانند گذشته بتوانید فعالیت های روزانه خود را بدون هیچ مانعی انجام دهید . اما در واقع به مراقبت ها و فعالیت های بدنی نیاز دارید که آن ها را باید آموزش ببینید و با رعایت نکات باعث افزایش روند بهبودی شوید تا بتوانید فعالیت های خود را به طور کامل شوع کنید.
همچنین طبق نکات گفته شده اگر در بیمارستان بتوانید فعالیت هایی مانند پایین امدن از تخت ، توانایی استفاده از سرویس بهداشتی و همچنین به کمک عصا یا واکر چند پله را بالا بروید ، آمادا ترخیص شدن هستید و بعد از آن در منزل باید ورزش هایی را انجام دهید تا به تقویت زانو و کشش عضلات اطراف زانو کمک کنید. در ادامه انواع فعالیت های موثر در روند بهبودی را توضیح میدهیم:
1. بالا و پایین کردن پا بدون خم کردن زانو ها
2. خم و راست کردن زانو
3. خم کردن زانو به پشت با کمک تکیه گاه
4. پیاده روی
چطور درد بعد از عمل تعویض مفصل زانو را کنترل کنیم؟
در روزهای ابتدایی پس از عمل، جراح ارتوپد معمولاً داروهای مسکن قوی مانند داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی تجویز میکند تا درد بعد از تعویض مفصل زانو تحت کنترل باقی بماند. استفاده منظم از کمپرس سرد (۱۵ تا ۲۰ دقیقه، چند بار در روز) نیز به کاهش التهاب و ناراحتی کمک میکند.
بالا نگه‌داشتن پا و استراحت کافی از راهکارهای ساده اما مؤثر برای کاهش درد هستند. فیزیوتراپی نیز با تقویت عضلات و حفظ دامنه حرکتی زانو، از بروز دردهای مزمن در آینده جلوگیری میکند. در صورت باقی ماندن درد شدید با وجود رعایت مراقبت‌ها، مراجعه مجدد به جراح ضروری است.
چه کارهایی را نباید بعد از تعویض مفصل زانو انجام داد؟
پس از جراحی تعویض مفصل زانو باید از فعالیت های سنگین مانند دویدن، پریدن، بلند کردن اجسام سنگین و ورزش های پرخطر که فشار زیادی به زانو وارد می‌کنند، خودداری کنید. همچنین، از انجام حرکات ناگهانی یا چرخشی که به مفصل جدید آسیب می‌رساند، باید اجتناب کنید.
دوره نقاهت بعد از تعویض مفصل زانو چقدر طول می‌کشد؟
دوره نقاهت پس از تعویض مفصل زانو به‌طور معمول بین ۴ تا ۶ هفته برای بازگشت به فعالیت‌های سبک روزمره مانند پیاده‌روی کوتاه، استفاده مستقل از سرویس بهداشتی و انجام کارهای ساده خانگی زمان میبرد.
بازگشت به فعالیت‌های سنگین‌تر مانند رانندگی، ورزش یا کارهای فیزیکی پرتحرک معمولاً به ۳ تا ۶ ماه زمان نیاز دارد تا عملکرد مفصل کاملاً بازیابی شود. روند بازگشت به فعالیت‌های روزمره باید تدریجی و با نظارت پزشک باشد؛ به‌طور مثال، رانندگی تنها با تایید پزشک و معمولاً چند هفته پس از جراحی مجاز است، و زمان بازگشت به کار نیز بسته به نوع شغل و وضعیت بیمار، معمولاً بین ۶ تا ۱۲ هفته است.
چه زمانی بعد از تعویض مفصل زانو باید به پزشک مراجعه کنیم؟
در صورتی که با نشانه‌هایی مانند تب، لرز شدید، تورم یا حساسیت غیرعادی در ناحیه زانو، خونریزی از محل جراحی یا درد شدید و غیرقابل تحمل مواجه شدید، مراجعه سریع به پزشک ضروری است. این علائم می‌توانند نشانه‌ای از عفونت یا سایر عوارض پس از عمل باشند که نیازمند بررسی و اقدامات درمانی فوری هستند.
کلام آخر…
بنا بر نکات گفته شده ، با رعایت مراقبت های بعد از جراحی تعویض مفصل زانو شما میتوانید بهترین تجربه را از این عمل داشته باشید و با گذشت زمان بتوانید فعالیت های مختلف را شروع کنید.