پارگی مینیسک زانو یکی از آسیب های زانو است که معمولا در افراد با فعالیت های سنگین رخ می‌دهد. زانو دارای قسمت های مختلفی از جمله استخوان ها، تاندون ها، رباط ها و غضروف است. همه این اجزا با هم کار می کنند تا زانو به اندازه کافی برای راه رفتن، پریدن، دویدن، ایستادن و نشستن کار کند. دو تکه غضروف C شکل معروف به منیسک های داخلی و جانبی وظیفه مهم جذب شوک بین استخوان ساق پا و استخوان ران را دارند و از ساییدگی و پارگی زودرس جلوگیری می کنند. هر منیسک در هنگام پیچش زانو مستعد پارگی است و پارگی مینیسک را به یکی از شایع ترین آسیب های زانو تبدیل می کند.
اگرچه پارگی مینیسک می تواند باعث ناراحتی شود و صاف کردن زانو را دشوار کند، گزینه های درمانی متعددی وجود دارد. در بسیاری از موارد، این نوع آسیب می‌تواند با استراحت و سایر درمان های سرپایی بهبود یابد. اگر درد ادامه یابد، جراحی می تواند درد را کاهش دهد و عملکرد را بازیابی کند.
پارگی مینیسک زانو چیست؟
پارگی مینیسک زانو یکی از مشکلات شایع زانو خصوصا در سنین بالای ۳۰ سال و ورزشکاران ورزش‌های فوتبال، تنیس، بسکتبال و… است. درواقع هر حرکتی که موجب تکان‌ها و تغییر جهت‌های شدید و ناگهان زانو شود، احتمال پارگی مینیسک را افزایش می‌دهد. درد، تورم، احساس صدا دادن زانو هنگام حرکت از جمله علائم پارگی مینیسک هستند. و امروزه روش‌های تصویربرداری MRI، عکسبرداری اشعه ایکس و همچنین آرتروسکوپی مسیر تشخیص پارگی مینیسک زانو را تسهیل می‌کنند.
دلایل متعددی می‌تواند باعث پارگی مینیسک شود اما به‌طورکلی چرخش و تغییر وضعیت ناگهانی زانو که در ورزش‌های رقابتی مثل فوتبال رایج است، بیشتر رخ می‌دهد. شاید در ابتدا این مشکل با علائم و درد خاصی همراه نباشد اما با گذشت چند روز از آغاز پارگی مینیسک، علائم به‌صورت درد و تورم بروز پیدا می‌کنند. هرچه شدت پارگی مینیسک کمتر باشد، روش‌های ساده و خانگی (مثل استراحت و کمپرس سرد) برای درمان مشکل پیشنهاد می‌شوند اما جراحی‌های سرپایی نیز برای درمان این عارضه رایج هستند.
خطر پارگی مینیسک زانو در بازیکنان فوتبال
برخی از افراد از جمله ورزشکارانی که ورزش های تماسی انجام می دهند، در معرض خطر بیشتری برای پارگی مینیسک هستند. از آنجایی که پارگی مینیسک معمولاً به دلیل چرخش شدید زانو رخ می دهد، بازیکنان فوتبال، تنیس بازان و بسکتبالیست ها به طور ویژه آسیب پذیر هستند. هر سه ورزش برای به دست آوردن امتیاز یا جلوگیری از به دست آوردن جایگاه رقبا نیاز به حرکات فانتزی با پا و حرکات سریع دارند. پارگی مینیسک نیز در افرادی که مکرر در محل کار چمباتمه یا زانو می زنند، بیشتر رخ می‌دهد.
موارد زیر عوامل خطر ایجاد پارگی مینیسک را نیز افزایش می دهند:
- مردان
- استفاده مکرر از پله ها
- سن بالاتر از 60 سال
- فوتبال بازی کردن
- تاخیر در جراحی ترمیمی پس از جراحی رباط صلیبی قدامی
نشانه ها و علائم پارگی مینیسک زانو
بسیاری از علائم پارگی مینیسک بین اغلب مبتلایان مشترک است. اگر شما نیز این علائم را تجربه می‌کنید، بهتر است در نزدیکترین فرصت ممکن به پزشکی حاذق و متخصص مراجعه نمایید.
درد زانو؛ درد از جمله علائم مشترک مشکل پارگی مینیسک زانو است که با گذشت زمان، شدید و شدیدتر می‌شود. البته در برخی مواقع ممکن است احساس کنید دردتان کاهش یافته که در حقیقت، این کاهش درد به معنای بهبودی نیست و با شدت بیشتری به زانویتان بازمی‌گردد.
تورم؛ سینوویم نام ساختاری هوشمند در ناحیه زانو است که با ایجاد پارگی در منیسک، نوعی مایع حفاظتی را ترشح می‌کند. این مایع با تجمع در زانو باعث تورم آن شده و محافظت بیشتر از بخش‌های داخلی زانو را به‌دنبال دارد.
خشکی زانو در حرکت؛ با ابتلا به پارگی مینیسک ممکن است احساس کنید که انجام برخی حرکات نیمه‌سنگین برایتان دشوار شده که این علامت نیز از علائم خشکی زانو در اثر پارگی مینیسک است.
عدم پایداری زانو؛ عدم ثبات و پایداری در زانوهای دچار پارگی مینیسک طبیعی و رایج است. با ایجاد این مشکل، فرد به‌طور مادام احساس می‌کند که پاهایش تحمل کافی برای حفظ وزنش را ندارند و در حال لغزش و افتادن هستند.
ایجاد صدا هنگام حرکت زانو؛ صداهای خفیفی که در حین حرکت زانو شنیده می‌شوند، می‌توانند از علائم پارگی مینیسک باشند. این صداها شبیه به صدای باز و بسته شدن یک درب چوبی روغن نخورده هستند!
قفل شدن زانو؛ ممکن است در طی حرکت به همراه زانو دچار پارگی مینیسک صدایی مشابه تق تق را بشنوید و زانو قفل شود. این نیز یکی از علائم پارگی مینیسک است و با انجام حرکات کششی برطرف می‌گردد.
علت پارگی در مینیسک زانو چیست؟
به‌طورکلی با افزایش سن، مینیسک نیز حالت سخت و ضعیفتری پیدا می‌کند و در سنین بالای ۳۰ سال بیشتر احتمال دارد که فردی پارگی مینیسک را تجربه کند. همچنین وارد آمدن فشار زیاد به زانو، حرکت و توقف ناگهانی آن و حرکاتی مشابه آنچه در طی ورزش‌های فوتبال، بسکتبال و تنیس اتفاق می‌افتد، می‌تواند باعث پیچش زانو و پارگی مینیسک شود. در افراد میانسال و پیر آرتروز نیز یکی از دلایل تقویت کننده احتمال پارگی مینیسک است و در کودکان نیز اگر کنترلی بر حرکات و نرمش‌هایشان نباشد، احتمال پارگی مینیسک وجود دارد.
روش های تشخیص پارگی مینیسک زانو
اولین مرحله برای تشخیص پارگی مینیسک، مراجعه به یک پزشک حاذق و باتجربه و معاینه‌ای اصولی است. پزشک متخصص با بررسی علائم شما، تست مک موری که شامل حرکت دادن و بررسی دامنه حرکت زانو است را انجام می‌دهند و در این حین اگر صدایی از زانویتان شنیده شود نیز می‌توان به احتمال قوی‌تر گفت که مشکل پارگی مینیسک زانو است. همچنین بعد از معاینه دقیق روش‌های تصویربرداری زیر، فرآیند تشخیص را قطعی‌تر می‌کنند:
- عکسبرداری اشعه ایکس؛ این روش به رد گزینه‌‌هایی غیر از پارگی مینیسک کمک می‌کند و اگرچه مینیسک زانو را به ما نشان نمی‌دهد، اما برای رد سایر احتمال‌ها کاربرد زیادی دارد.
- تصویربرداری MRI؛ این روش نیز در تشخیص پارگی مینیسک زانو کمک شایانی به پزشک می‌کند. اما نتیجه ۱۰۰٪ قابل اعتمادی را در اختیارمان نمی‌گذارد و تنها می‌تواند با پاسخی نسبی از نیاز به انجام آرتروسکوپی جلوگیری کند.
- آرتروسکوپی زانو؛ این روش دقیق و قطعی زمانی مورد بررسی قرار می‌گیرد که روش‌های قبل پاسخ دقیقی را نشان ندهند. همچنین برای انجام عمل جراحی اصلاح پارگی ابتدا با روش آرتروسکوپی وضعیت زانو را بررسی می‌کنند. بدین ترتیب که چند برش کوچک در نواحی خاص زانو به‌وجود می‌آورند و سپس با ابزارهایی از طریق آرتروسکوپ وضعیت زانو را بررسی می‌کنند.
آیا پارگی مینیسک با پارگی رباط صلیبی متفاوت است؟
در واقع پارگی مینیسک زانو و پارگی رباط صلیبی زانو دو مشکل رایج اما متفاوت هستند که به‌دلیل علائم مشابه خود می‌توان آن‌ها را با یکدیگر اشتباه گرفت. اولین مرحله برای درمان مشکل پا، تشخیص این دو مشکل از یکدیگر است که مسیر درمان، فیزیوتراپی و دوران نقاهت را روشن‌تر می‌کند. تست مک موری، تست تسالی، حساسیت در خط مفصلی، تست ساییدگی و… از جمله روش‌هایی هستند که در کنار تصویربرداری MRI می‌توانند در تشخیص علائم پارگی مینیسک و پارگی رباط صلیبی کمک‌کننده باشند.
گزینه های درمانی برای پارگی مینیسک
برخی از پارگی‌های مینیسک زانو به خودی خود بهبود می‌یابند، بنابراین پزشک ممکن است قبل از پیشنهاد فیزیوتراپی یا مداخله جراحی، پروتکل RICE را توصیه کند. RICE مخفف استراحت، یخ، فشرده سازی و ارتفاع است. استراحت مهم است زیرا فشار به زانوی آسیب دیده را کاهش می دهد و به مینیسک پاره شده فرصت التیام می دهد. اگر بخواهید خیلی زود فعالیت های عادی خود را از سر بگیرید، ممکن است بهبودی شما بیشتر طول بکشد.
- یخ باعث انقباض رگ های خونی می شود و جریان خون را در ناحیه آسیب دیده کاهش می دهد. این کار التهاب و تورم را کاهش می دهد و از ناراحتی ناشی از پارگی مینیسک خلاص می شود. اگر از کیسه یخ استفاده می کنید، حتما آن را در یک حوله بپیچید تا از تماس مستقیم آن با پوست خود جلوگیری کنید.
- فشرده سازی به استفاده از بانداژ پزشکی برای کاهش تورم اشاره دارد. مطمئن شوید که زانو را خیلی سفت نبندید، در غیر این صورت ممکن است گردش خون را به زانو خود قطع کنید و باعث بی حسی یا سوزن سوزن شدن زانو شوید.
- مرحله آخر، شامل بالا بردن پای آسیب دیده از سطح قلب است. یکی از ساده ترین راه ها برای انجام این کار این است که در رختخواب به پشت دراز بکشید و از چند بالش برای نگه داشتن پا استفاده کنید. همچنین می توانید در اتاق نشیمن خود دراز بکشید و پای آسیب دیده خود را روی بازوی مبل قرار دهید. بلند کردن زانو می‌تواند باعث کاهش درد و تورم زانو شود.
عمل جراحی برای درمان مینیسک زانو
آرتروسکوپی یک روش اکتشافی است که شامل استفاده از آرتروسکوپ برای بررسی داخل زانو است. در طول انجام این روش، جراح با ایجاد چندین برش کوچک در زانو، آرتروسکوپ را وارد می کند و از یک دوربین کوچک برای نگاه کردن به اطراف استفاده می کند. بسته به آنچه که می بیند، جراح ممکن است تصمیم به انجام ترمیم پارگی مینیسک زانو یا منیسککتومی جزئی بگیرد.
ترمیم مینیسک زانو شامل بخیه زدن تکه های پاره شده مینیسک به یکدیگر است. اگرچه ترمیم مینیسک زانو برای برخی از بیماران مفید است، اما برای افرادی که آسیب دیدگی منیسک گسترده دارند توصیه نمی شود. بعد از این جراحی، مینیسک بخیه شده به چندین ماه برای بهبودی نیاز دارد، بنابراین بهبودی پس از ترمیم مینیسک زانو نسبت به عمل‌های دیگر زانو بیشتر به طول می‌انجامد.
منیسککتومی جزئی شامل بریدن قسمت آسیب دیده مینیسک است. هنگامی که بافت آسیب دیده از بین رفت، دیگر باعث درد، سفتی و سایر علائم مرتبط با پارگی مینیسک نمی شود. در نتیجه، بهبودی پس از منیسککتومی جزئی نسبت به ترمیم مینیسک زانو زمان کمتری دارد و به بیماران این امکان را می دهد که خیلی زودتر به فعالیت های عادی خود بازگردند.
