جراحی تعویض مفصل زانو برای جایگزین کردن مفصل مصنوعی به جای مفصل آسیب دیده یا فرسوده انجام میشود. یکی از عوارض جدی اما نادری که بعد از انجام این جراحی اتفاق می‌افتد، عفونت بعد تعویض مفصل زانو است. این امکان وجود دارد که این عارضه بعد از جراحی و یا بعد از مدت‌ها مشاهده شود.
عفونت بعد تعویض مفصل زانو می‌تواند به دلایل مختلفی ایجاد شود و علائم متفاوتی نیز دارد که در ادامه این مقاله در رابطه با آن‌ها صحبت خواهیم کرد.
علت عفونت بعد تعویض مفصل زانو
معمولا علت اصلی عفونت بعد تعویض مفصل زانو، ورود باکتری به محل جراحی است. باکتری‌هایی که وارد محل جراحی‌شده می‌شوند، می‌توانند به علت عدم ضدعفونی کردن پوست بیمار برای جراحی باشند. همچنین اگر پرسنل پزشکی در ضدعفونی کردن اتاق عمل و دست‌هایشان کوتاهی کنند، احتمال وقوع عفونت افزایش می‌یابد. علاوه بر موارد گفته شده برخی از عوامل هستند که خطر ابتلا به عفونت بعد از جراحی تعویض مفصل زانو را افزایش می‌دهند، این موارد عبارتند از:
۱. اضافه وزن و چاقی
چاقی یکی از ریسک‌های ایجاد عفونت بعد از تعویض مفصل زانو است. کاهش جریان خون در بافت‌های چربی موجب اختلال در عملکرد سیستم ایمنی و کاهش توان بدن در مقابله با عفونت میشود. همچنین چاقی با افزایش احتمال بروز بیماری‌های مزمنی مانند دیابت و مشکلات قلبی-عروقی همراه است که خود به‌تنهایی عوامل خطر محسوب می‌شوند.
۲. سن بالا
با افزایش سن، قدرت دفاعی سیستم ایمنی بدن کاهش می‌یابد. این موضوع باعث میشود افراد سالمند بیش از دیگران در معرض خطر عفونت‌های پس از جراحی قرار داشته باشند.
۳. بیماری‌های زمینه‌ای
بیماری‌هایی مانند دیابت کنترل‌نشده، بیماری‌های قلبی، نارسایی کلیوی و اختلالات عروقی از جمله عوامل مؤثر در افزایش ریسک بروز عفونت محسوب می‌شوند. در این بیماران کنترل دقیق وضعیت پزشکی پیش از جراحی ضروری است.
۴. ضعف سیستم ایمنی
افرادی که به دلایل مختلفی مانند شیمی‌درمانی، مصرف داروهای تضعیف‌کننده ایمنی یا ابتلا به بیماری‌های نقص ایمنی، دارای سیستم ایمنی ضعیف هستند، بیشتر در معرض عفونت‌های بعد از عمل قرار دارند.
۵. عفونت‌های فعال در بدن
وجود عفونت فعال در هر ناحیه‌ای از بدن، به‌ویژه در نواحی دهان، دندان و لثه، می‌تواند از طریق جریان خون به محل جراحی منتقل شده و مفصل مصنوعی را آلوده کند. همچنین وجود زخم‌های باز یا عفونت‌های پوستی در سایر نواحی بدن ممکن است خطر آلودگی را افزایش دهد.
۶. مصرف دخانیات
سیگار کشیدن با کاهش اکسیژن‌رسانی به بافت‌ها و اختلال در فرآیند ترمیم زخم، نه تنها روند بهبودی را کند می‌کند، بلکه خطر عفونت را نیز افزایش می‌دهد. به همین دلیل توصیه میشود حداقل ۴ تا ۶ هفته پیش و پس از جراحی از مصرف دخانیات خودداری شود.
۷. عدم رعایت اصول بهداشتی
عدم توجه به مراقبت‌های بهداشتی، چه از سوی بیمار و چه از سوی کادر درمان، نقش مهمی در بروز عفونت دارد. رعایت دقیق توصیه‌های بهداشتی پس از جراحی می‌تواند تا حد زیادی از بروز این عارضه جلوگیری کند.
همچنین عواملی مانند استعمال دخانیات، مصرف الکل، انتخاب نادرست نوع پروتز، عدم رعایت دقیق مراقبت‌های پس از عمل و حتی کاهش شدید وزن پس از جراحی می‌توانند در بروز عفونت نقش داشته باشند.
علائم عفونت بعد تعویض مفصل زانو
شایع‌ترین علائم عفونت بعد از جراحی تعویض مفصل زانو شامل موارد زیر هستند:
- درد بعد از تعویض مفصل زانو در هنگام حرکت و استراحت
- تورم در اطراف زانو و محل جراحی شده
- قرمزی در اطراف زانو و محل جراحی شده
- خستگی و ضعف پس از جراحی در فرد
- تب و لرز در بیمار
- ترشحات غیر معمول چرکی و خونی در ناحیه زخم
در صورت داشتن هر یک از علائم بعد از جراحی فورا به بهترین جراح تعویض مفصل زانو در تهران مراجعه کنید تا از عوارض جدی جلوگیری شود.
تشخیص عفونت بعد از تعویض مفصل
تشخیص عفونت بعد تعویض مفصل زانو با معاینات پزشکی و آزمایشات انجام میشود. در معاینات پزشکی، پزشک به دنبال علائم عفونت در زانو و محل جراحی شده می‌گردد. همچنین پزشک می‌تواند با آزمایشات تصویربرداری نیز عفونت را تشخیص دهد. آزمایشات تصویربرداری شامل آزمایشات اشعه ایکس و سی تی اسکن‌ها می‌شوند. علاوه بر این می‌توان با آزمایش خون، عفونت و نوع باکتری که باعث عفونت شده را تشخیص داد.
روش دیگر برای تشخیص عفونت، نمونه برداری از بافت زانو و یا پوست محل جراحی شده است. در این روش پزشک از بافت زانو نمونه‌برداری کرده و در آزمایشگاه به بررسی این بافت‌ها می‌پردازد.
درمان عفونت بعد از جراحی تعویض مفصل
درمان بسته به شدت و محل عفونت می‌تواند به روش‌های غیر جراحی، جراحی، یا دبریدمان (پاک‌سازی بافت عفونی) انجام شود.
- درمان غیر تهاجمی (غیر جراحی):
اگر عفونت محدود به بافت‌های سطحی اطراف مفصل باشد، درمان با آنتی‌بیوتیک‌های خوراکی یا وریدی آغاز میشود. تشخیص زودهنگام کلید موفقیت این درمان است و در اغلب موارد از پیشرفت عفونت جلوگیری می‌کند. - درمان تهاجمی (جراحی):
عفونت‌های عمیق یا گسترده که به فضای مفصلی و پروتز نفوذ کرده‌اند، نیازمند مداخله جراحی هستند. درمان شامل دو مرحله است: ابتدا پروتز عفونی به همراه بافت‌های آلوده برداشته شده، ناحیه با محلول‌های ضدعفونی مانند سرم نمکی شست‌وشو داده میشود و یک پروتز موقت حاوی آنتیبیوتیک جایگزین می‌گردد. پس از دوره‌ای از درمان دارویی و اطمینان از رفع عفونت، در مرحله دوم، پروتز دائمی در محل مفصل قرار می‌گیرد. - دبریدمان (پاک‌سازی جراحی):
در مواردی که عفونت عمیق ظرف چند هفته اول پس از جراحی بروز کند، ممکن است از تکنیک دبریدمان استفاده شود. در این روش، بافت‌های آلوده حذف و پروتز موجود شست‌وشو داده میشود. درمان آنتی‌بیوتیکی نیز تا ۶ هفته پس از عمل ادامه دارد. این روش برای کنترل عفونت بدون نیاز به تعویض کامل پروتز به‌کار می‌رود.
✅ عفونت‌های سطحی اغلب در روزهای اولیه پس از جراحی دیده می‌شوند و با درمان مناسب به‌خوبی کنترل می‌شوند؛ اما اگر نادیده گرفته شوند، می‌توانند به عفونت‌های عمیق و پرخطر تبدیل شوند.
✅ عفونت‌های عمقی ممکن است در هر زمانی پس از تعویض مفصل رخ دهند، اما بیشترین احتمال بروز آن‌ها در دو سال اول بعد از عمل گزارش شده است.
آیا می‌توان از عفونت بعد تعویض زانو پیشگیری کرد؟
برای پیشگیری و کاهش خطر مبتلا شدن به عفونت بعد تعویض مفصل زانو، مهم است که قبل و بعد از جراحی نکاتی را رعایت کنید:
- رعایت تمامی مراقبت‌های بعد از جراحی تعویض مفصل زانو الزامی است.
- بهداشت دست و سایر نواحی بدن خود را کاملا رعایت کنید.
- طبق تجویز پزشک، آنتیبیوتیک مصرف کنید.
- سیستم ایمنی بدن خود را تقویت کنید.
- زانوی خود را بعد از عمل در حالت مناسبی قرار دهید.
- در صورت داشتن هرگونه از علائم عفونت، فورا به پزشک مراجعه کنید.
- ناحیه جراحی شده در زانو را ضدعفونی کنید.
- از لمس زخم جراحی خودداری کنید.
- از عفونت‌های دیگر در سایر بخش‌های بدن قبل و بعد از عمل جلوگیری کنید.
- در صورت داشتن هرگونه عفونت و زخم، قبل از عمل برای درمان آن‌ها اقدام کنید.
- در صورت داشتن بیماری‌های زمینه‌ای و مزمن قبل از جراحی به پزشک خود اطلاع دهید.
سوالات متداول
بله، عفونت بعد جراحی قابل درمان است اما بهتر است که درمان سریعا انجام شود تا از عوارض جدی و گسترش عفونت به سایر قسمت‌های بدن جلوگیری شود.
در موقعی عفونت با مصرف آنتیبیوتیک قابل درمان است؛ اما در موارد شدیدتر این امکان وجود دارد که مفصل مصنوعی دیگری را جایگزین کنند.
درد، تورم، قرمزی، التهاب، ترشحات چرکی، تب و لرز، خستگی از علائم عفونت بعد از جراحی مفصل زانو می‌باشد.
نتیجه گیری
از آنجایی که یکی از خطرات جراحی تعویض مفصل زانو عفونت است، باید با رعایت نکات گفته شده از این عارضه جدی جلوگیری کنید. البته توجه داشته‌باشید که قبل از هرچیز باید در انتخاب جراح دقت کافی داشته‌باشید تا نه تنها از عفونت بلکه از عوارض دیگر جراحی نیز جلوگیری کنید. با پیشگیری و رعایت دستورالعمل‌های پزشک می‌توانید تا حدودی خطر ابتلا به عفونت و عوارض دیگر را کاهش دهید اما در صورت مشاهده هرگونه از علائم عفونت، در اولین فرصت به پزشک مراجعه کنید.