آرتریت نوعی بیماری خودایمنی است که هر مفصلی در بدن را تحت تاثیر قرار می‌دهد. زانوها از جمله مفاصلی هستند که بیشتر درگیر می‌شوند. آرتریت زانو یا آرتریت پاتلوفمورال می‌تواند باعث درد، سفتی، قرمزی و تورم در داخل و اطراف مفصل‌های زانو شود. دو نوع رایج آرتریت زانو استئوآرتریت و آرتریت روماتوئید هستند. آرتریت پاتلوفمورال می‌تواند منجر به مشکلات حرکتی از جمله مشکل در راه رفتن شود. زانو درد همراه با آرتروز ممکن است از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد و یک فرد ممکن است بیش از یک نوع درد را تجربه کند.
آرتریت زانو چیست؟
آرتریت زانو در لغت به معنای “التهاب مفصل زانو” است. آرتریت اغلب در نتیجه ساییدگی غضروف در مفصل تا حدی است که دیگر از سطوح استخوانی که مفصل را تشکیل می‌دهند، محافظت نمی‌کند. غضروف آسیب‌دیده باعث زبری سطح مفصل می‌شود و ممکن است منجر به ساییده شدن مستقیم استخوان‌ها به یکدیگر شود. این باعث درد مداوم، ترق تروق کردن، احساس گیر کردن و محدودیت دامنه حرکتی می‌شود.
به زبان ساده آرتروز زانو زمانی رخ می‌دهد که غضروف محافظ زانو فرسوده شود. علائم آرتروز زانو ممکن است به کندی یا نسبتاً سریع ظاهر شود.
انواع آرتریت زانو
چیزی حدود 100 نوع آرتریت شناخته شده است که رایج‌ترین آنها که زانوها را درگیر می‌کنند عبارتند از:
آرتروز یا استئوآرتریت
آرتروز یا استئوآرتریت شایع‌ترین نوع آرتریت زانو است. استئوآرتریت زمانی اتفاق می‌افتد که غضروف محافظی که استخوان‌ها را می‌پوشاند از بین برود. با فرسایش غضروف، استخوان‌های مفصل زانو شروع به مالیدن به هم می‌کنند.
این باعث ایجاد خارهای استخوانی در انتهای استخوان‌ها می‌شود. خار استخوان ممکن است دردناک باشد و حرکت فرد را محدود کند.
این بیماری معمولاً بعد از میانسالی ظاهر می‌شود، جایی که غضروف مفصل زانو به تدریج از بین می‌رود.
آرتریت روماتوئید
آرتریت روماتوئید یک اختلال خود ایمنی است. این به معنای آن است که سیستم ایمنی بدن به سلول‌های سالم حمله می‌کند.
این وضعیت، بدن را فریب می‌دهد تا فکر کند بافت‌های سالم مانند غضروفِ محافظ مضر هستند. در نتیجه سیستم ایمنی این بافت‌ها را تخریب کرده و به آنها آسیب می‌رساند. این امر در نهایت باعث می‌شود مفصل از بین برود.
آرتریت روماتوئید همچنین می‌تواند باعث ایجاد گرما و تورم در مفصل شود و استخوان‌های زانو را نرم کند.
این بیماری می‌تواند در هر سنی رخ دهد و مفاصل دیگر را نیز درگیر کند.
آرتریت پس از ضربه (تروما)
آرتریت پس از ضربه نوعی آرتروز است. آسیب‌های قدیمی به زانو و مفاصل اطراف آن می‌تواند بعدها فرد را تحت تأثیر قرار دهد و باعث آرتریت پس از سانحه شود، نوعی آرتریت که می‌تواند پس از آسیب ایجاد شود.
این آسیب باعث ساییدگی اضافی مفصل زانو می‌شود که منجر به آرتروز می‌شود. ممکن است تورم دردناکی در مفصل زانو وجود داشته باشد.
آرتریت پس از ضربه می‌تواند ناشی از پارگی منیسک، آسیب رباط یا شکستگی زانو باشد. علائم می‌تواند چندین سال پس از آسیب ظاهر شود.
علت آرتریت زانو
مهم ترین علت های ابتلا به آرتریت زانو را می توانیم به شکل زیر طبقه بندی کنیم:
آسیب، التهاب و شکستگی کشکک زانو
هنگامی که کشکک زانو آسیب می‌بیند یا می‌شکند ممکن است حتی بعد از بهبودی سطح غضروف مفصلی، هموار و صاف نشود. این امر موقع حرکت کشکک زانو روی مفاصل موجب اصطکاک و در نتیجه بروز آرتریت پاتلوفمورال می‌شود.
دیسپلازی
وقتی زانو خم می‌شود، کشکک زانو بر روی شیار تروکلئار قرار می‌گیرد. دیسپلازی به حالتی گفته می‌شود که تروکلئار به جای اینکه مقعر باشد، صاف و یا حتی محدب است که سبب افزایش فشار بر غضروف هنگام حرکت زانو و در نتیجه ساییدگی غضروف می‌شود.
ساییدگی و پارگی غضروف‌های زانو
در صورت عدم درمان، آسیب‌های غضروف مفصلی می‌تواند منجر به ایجاد استئوآرتریت شود، وضعیتی که در آن غضروف مفصلی فرسوده شده و استخوان زیرین را آشکار می‌کند. افزایش سن یا عواملی مانند چاقی یا ژنتیک بر تشدید آن اثرگذار هستند.
بیماری‌های خاص
افراد مبتلا به دیابت، کلسترول بالا، هموکروماتوز (سطح بالای آهن در خون) و دارای کمبود ویتامین D بیشتر در معرض ابتلا به آرتروز هستند.
ورزش‌های سنگین
مشاغل و ورزش‌هایی که نیاز به حرکات فیزیکی تکراری و شدید (مانند پریدن) دارند که بر زانو فشار وارد می‌کنند، می‌توانند خطر ابتلا به آرتروز را افزایش دهند. آسیب شدید یا آسیب مکرر به زانو می‌تواند سال‌ها بعد به آرتروز منجر شود.
علائم آرتریت زانو
علائم و نشانه‌های زیادی برای آرتروز زانو وجود دارد که عبارتند از:
- کرپیتوس: صداهایی مثل جیرجیر کردن، ساییدن یا صدای تق تق زانو
- مشکل در راه رفتن
- سفتی مفصل: زانوهای شما ممکن است اول صبح یا بعد از نشستن طولانی مدت دچار سفتی و انقباض شوند.
- بی‌ثباتی: لغزش و یا خالی کردن زانو
- درد در مفصل زانو که آرام آرام شدیدتر می شود یا احساس درد ناگهانی.
- درد مفاصل که با تغییر شرایط آب و هوایی، شدیدتر یا خفیف تر می شود.
- از دست دادن حرکت: در طول زمان، ممکن است توانایی خم و صاف کردن زانوی خود را از دست بدهید.
- تورم: ممکن است زانوی شما در اطراف یا یک طرف پف کند.
- قفل کردن زانو: ممکن است فرد احساس کند که نمی تواند زانوی خود را حرکت داده یا خم و راست کند. به این وضعیت اصطلاحا قفل کردن زانو گفته می شود.
- قرمزی یا گرمای پوست
درد و تورم شایع‌ترین علائم آرتریت پاتلوفمورال هستند. انجام بعضی از روش های درمانی، می تواند علائم بیماری را تا حد قابل توجهی کاهش داده و از پیشرفت و وخیم شدن وضعیت، جلوگیری کند. با توجه به اینکه در این امور، اقدام زودهنگام، اهمیت و تاثیر زیادی دارد، در صورتی که علائم آرتریت زانو را تجربه می کنید، هرچه زودتر به جراح فوق تخصص زانو مراجعه نمایید.
روش تشخیص آرتریت زانو
اگر علائمی از علائم آرتریت روماتوئید در زانو دارید، باید برای ارزیابی به پزشک مراجعه کنید. پزشک از شما در مورد سابقه پزشکی و خانوادگی شما سوال خواهد کرد. آنها همچنین احتمالاً زانوهای شما را از نظر تورم، قرمزی و گرما بررسی می‌کنند و دامنه حرکتی شما را ارزیابی می‌کنند.
پزشک ممکن است در شرایط زیر به آرتروز مشکوک شود:
- سن بیمار 45 سال یا بیشتر باشد
- درد مفاصلی دارید که با استفاده‌ی بیشتر از مفاصل بدتر می‌شود
- ضعف و اختلالات در حرکت و عملکرد زانو همراه با درد
اگر علائم شما کمی متفاوت است، این ممکن است نشان‌دهنده بیماری مفصلی دیگری باشد. به عنوان مثال، سفتی طولانی مدت مفاصل در صبح می‌تواند نشانه‌ای از روماتیسم مفصلی باشد.
برای تشخیص آرتریت زانو، پزشک ممکن است آزمایشاتی را تجویز کند که می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
تست‌های آزمایشگاهی مانند:
- آزمایشات خون: برای نشانگرهای ژنتیکی یا آنتی بادی‌های RA
- آزمایش مایع بین مفصلی: بیرون کشیدن و آزمایش مایع سینوویال داخل مفصل زانو
- تست‌های تصویربرداری مانند:
- اشعه ایکس: برای تعیین از دست دادن غضروف در زانو
- اسکن امآرآی
غضروف در اشعه ایکس دیده نمی‌شود، اما باریک شدن فضای مفصل بین استخوان‌ها نشان‌دهنده از دست رفتن غضروف است. اشعه ایکس خار استخوان و کیست را نشان می‌دهد که می‌تواند ناشی از آرتروز باشد. تست‌های دیگری مانند امآرآی یا سی‌تی‌اسکن به‌ندرت برای تشخیص مورد نیاز است.
سخن پایانی
آرتریت زانو می‌تواند افراد را در هر سنی تحت تاثیر قرار دهد. این بیماری دردناک است، حرکت را مختل می‌کند و باعث تورم مفصل می‌شود. آرتروز زانو می‌تواند کیفیت زندگی شما را کاهش دهد. علائم پاتلوفمورال تا حدی به نوع آرتریت بستگی دارد. درد، تورم و از دست دادن تحرک در انواع مختلف آرتریت رایج است.
در حل حاضر هیچ درمانی برای آرتریت وجود ندارد، اما بعضی از روش های درمانی وجود دارند که می‌توانند علائم را تسکین و پیشرفت بیماری را کاهش داده و همچنین خطر عوارض را کم کنند.
آرتریت زانو و انواع آن، تنها بخشی از آسیب هایی است که ممکن است باعث درد زانو و مشکلات حرکتی شود. بنابراین جهت درمان و کنترل هرچه بهتر وضعیت، باید تشخیص درست داده شود. به همین منظور توصیه می شود در صورتی که دچار مشکلات ذکر شده در این مقاله هستید؛ به جراح فوق تخصص زانو مراجعه کنید تا مشخص شود مشکل اصلی شما چه موردی است.
